Το Μινωικό Παλάτι της Κνωσού βρίσκεται 5 χιλιόμετρα νοτιο-ανατολικά από το Ηράκλειο, στην κοιλάδα του ποταμού Καίρατου. Ο ποταμός πηγάζει από τις Αρχάνες, διασχίζει την Κνωσό και εκβάλλει στον Κατσαμπά, το μινωικό λιμάνι της Κνωσού. Στα μινωικά χρόνια ο ποταμός είχε τρεχούμενο νερό όλη τη διάρκεια του χρόνου και οι γύρω λόφοι καλύπτονταν από βελανιδιές και κυπαρίσσια.

Το ανάκτορο των Μαλίων κτίστηκε περίπου την ίδια περίοδο με αυτά της Κνωσού, της Φαιστού και της Ζάκρου, με την ίδια αρχιτεκτονική γραμμή και την ίδια τύχη από την πλευρά της ακμής και της παρακμής. Ήταν ένα διώροφο ανάκτορο με πολλές αποθήκες, εργαστήρια και βιοτεχνικούς χώρους. Στο αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου βρίσκονται σήμερα, ο μεγάλος πέτρινος κέρνος με τις 34 αβαθείς κυκλικές κοιλότητες, το χρυσό κόσμημα των μελισσών και η μαρμάρινη σαρκοφάγος με τις ανάγλυφες παραστάσεις. Κάποια αρχαιολογικά ευρήματα βρίσκονται και στο μουσείο του Αγίου Νικολάου.

Η Φαιστός, ή πιο σωστά το Μινωικό Ανάκτορο της Φαιστού, βρίσκεται στην νότιο-κεντρική Κρήτη, στην πεδιάδα της Μεσαράς, 55 χιλιόμετρα νότια από το Ηράκλειο και σε μικρή απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο στην Αγία Τριάδα,
τον αρχαιολογικό χώρο στη Γόρτυνα και τα Μάταλα.
Η Φαιστός ήταν από τις σπουδαιότερες πόλεις της Κρήτης, είναι κτισμένη πάνω σε λόφο στο δυτικό τμήμα του κάμπου της Μεσαράς. Το ανάκτορο της Φαιστού καταστράφηκε δυο φορές από σεισμό. Η αρχιτεκτονική του ανακτόρου είχε ως πρότυπο τα άλλα ανάκτορα της Κρήτης. Από τις ανασκαφές του ανακτόρου ανακαλύφθηκαν αγγεία και αντικείμενα μινωικής, γεωμετρικής και ελληνιστικής περιόδου. Το Ανάκτορο της Φαιστού βρίσκεται 62,5 χλμ. νοτιοδυτικά του Ηρακλείου και είναι εύκολα προσβάσιμο από  το Ηράκλειο με τακτικά δρομολόγια λεωφορείων του Κ.Τ.Ε.Λ..

Η Γόρτυνα αναπτύχθηκε στον εύφορο κάμπο της Μεσαράς. Η πόλη κοσμήθηκε με ναούς, θέατρα, αγάλματα, θέρμες και άλλα λαμπρά οικοδομήματα. Η πόλη καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς το 824μ.Χ.. Τα μνημεία που μπορεί κάποιος να επισκεφθεί είναι το ωδείο και η μεγάλη επιγραφή, το βόρειο θέατρο, η ακρόπολη, ο ναός του Αγίου Τίτου, το Πυθίο, το ιερό των αιγυπτιακών θεοτήτων, το Νυμφαίο, το Αμφιθέατρο, η Μεγάλη Πόρτα, ο Ιππόδρομος, το νεκροταφείο της πόλης, το παλαιοχριστιανικό τρίκογχο και οι τάφοι των Αγ. Δέκα.

Το Δικταίο Αντρο βρίσκεται στην πλαγιά της οροσειράς Δίκτη στην Ανατολική Κρήτη, στο οροπέδιο Λασιθίου, σε υψόμετρο 1025μ στις βόρειες πλαγιές του όρους Δίκτη, που δεσπόζει στο οροπέδιο Λασιθίου και ολόκληρη την ανατολική Κρήτη, κοντά στο χωριό Ψυχρό, από όπου παίρνει και το δεύτερό του όνομα Σπήλαιο του Ψυχρού.
Το Δικταίο Άντρο (ή Δικταίον Αντρον) είναι από τα σημαντικότερα και πιο γνωστά σπήλαια από τα 3000 στην Κρήτη ή τα 8500 στην Ελλάδα.

«Λατώ η Ετέρα». Ηταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις-κράτη Δωριέων στην Κρήτη, αν και προϋπήρχε της «καθόδου των Δωριέων». Κτισμένη στο διάσελο δύο λόφων, σε σημείο που της παρείχε προστασία από τυχόν επιδρομές αλλά και εποπτεία μιας μεγάλης περιοχής του κόλπου Μεραμβέλλου. Σε πινακίδες της γραμμικής Β γραφής ίσως αναφέρεται ως RA – TO. Πήρε το όνομά της από τη Λητώ (δωρικός τύπος το Λατώ), την μητέρα του Απόλλωνος και της Αρτέμιδος, αν και κυριότερη θεά της πόλης ήταν η Ειλείθυια, η οποία εικονιζόταν και στα νομίσματα. Από τη Λατώ καταγόταν ο ναύαρχος του Μ. Αλεξάνδρου, Νέαρχος. Πριν από το τέλος του 3ου π.Χ. αιώνα οι Λάτιοι συμμετείχαν στο Κοινόν των πόλεων της Κρήτης και χρησιμοποιούσαν την κοινή νομοθεσία.

Τα Γουρνιά -με άγνωστη την αρχαία ονομασία- είναι το χαρακτηριστικότερο ανασκαμμένο παράδειγμα ενός μεσαίου μεγέθους οικισμού της εποχής της μινωικής ακμής (Υστερομινωική Ι περίοδος : 1550-1450 π.Χ. και διατηρείται καλά, γι’ αυτό τον ονόμασαν «Πομπηία της μινωικής Κρήτης». Είναι κτισμένος σε χαμηλό λόφο, πολύ κοντά στη θάλασσα, στον Ισθμό της Ιεράπετρας. Οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στην Πρωτομινωική ΙΙΙ περίοδο (2300 π.Χ.).
Σώζονται απομεινάρια της Μεσομινωικής περιόδου (2000-1600 π.Χ.), ενώ στο τέλος της κτίσθηκε το ανάκτορο, το οποίο καταστράφηκε μαζί με την πόλη γύρω του το 1450 π.Χ., την ίδια εποχή που συνέβη το ίδιο στα άλλα μινωικά κέντρα. Πενήντα χρόνια αργότερα υπήρξε μία περίοδος «ανακατάληψης» του χώρου. Ο οικισμός εγκαταλείπεται οριστικά γύρω στα 1200 π.Χ..

O οικισμός της Βασιλικής, ένας από τους πρώτους μινωικούς οικισμούς με πολεοδομική οργάνωση, καταλαμβάνει τις πλαγιές και την κορυφή χαμηλού λόφου που βρίσκεται κοντά στο χωριό Βασιλική, πολύ κοντά στον μινωικό οικισμό των Γουρνιών. Ξεκινά την ύπαρξή του στην Πρωτομινωική ΙΙ εποχή (2600-2300 π.Χ.) και οφείλει την ακμή του όχι μόνο στη σημαντική του θέση, απ’ όπου γίνεται διέλευση του Ισθμού της Ιεράπετρας, αλλά στην εύφορη πεδιάδα της περιοχής. Το κεντρικό κτήριο του οικισμού καταστράφηκε από φωτιά γύρω στο 2300 π.Χ. Υπήρξε όμως μεταγενέστερα ανακατάληψη του λόφου, έχουν μάλιστα αποκαλυφθεί ένα Μεσομινωικό κτήριο (2200-1900 π.Χ.) καθώς και ίχνη κατοίκησης κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους.

H οικία του Χαμαιζίου ανασκάφηκε το 1903 από τον Στ. Ξανθουδίδη, ενώ ο D. Mackenzie στα 1907, στην ανασκαφική του έκθεση, διατυπώνει σωστές παρατηρήσεις σχετικά με την αρχιτεκτονική διαρρύθμιση του κτηρίου. Το 1971, σε νεώτερες έρευνες καθαρισμού και στερεώσεων από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Κρήτης που διηύθυνε ο έφορος αρχαιοτήτων Κ. Δαβάρας, ήλθαν στο φως στοιχεία που μετέβαλαν ή ενίσχυσαν κάποια από τα προηγούμενα συμπεράσματα. Παρατηρήσεις για τη χρήση του κτηρίου έκαναν επίσης ο Στ. Αλεξίου και ο Ν. Πλάτων.

Σε χαμηλό λόφο (ύψους 40μ.) αναπτύχθηκε οργανωμένος παράλιος οικισμός των μινωικών χρόνων, κάτι που επέβαλε η γεωγραφική διαμόρφωση της περιοχής καθώς και το μεγάλο λιμάνι. Ο οικισμός υπήρξε το κέντρο μιας περιοχής που ξεκινά από το Χαμαίζι δυτικά και φθάνει στην Πραισό νότια και στον Ανάλουκα ανατολικά. Πάντως, αν και υπάρχουν ενδείξεις κατοίκησης κατά τα τελευταία νεολιθικά χρόνια (3500 π.Χ.), ο οικισμός απαντά στους Πρωτομινωικούς ΙΙ χρόνους (2600-2300 π.Χ.) και η ύπαρξή του είναι συνεχής μέχρι το 1450 π.Χ., οπότε καταστράφηκε, όπως και τα άλλα μινωικά κέντρα, με μικρή ανακατάληψη κατά την Υστερομινωική ΙΙΙ εποχή (1400-1300 π.Χ.). Ο οικισμός ήκμασε κατά την Παλαιοανακτορική εποχή (2000-1650 π.Χ.), κατά την οποία μάλιστα οικοδομήθηκε κεντρικό κτήριο ανακτορικού χαρακτήρα στην κορυφή του λόφου, η μεγάλη ακμή του όμως τοποθετείται κατά τους νεοανακτορικούς χρόνους (2000-1450 π.Χ.) με μια νέα οικοδομική φάση με πολλές τροποποιήσεις. Κατά τον 12ο-13ο αιώνα μ.Χ. στην κορυφή του λόφου υπήρχε νεκροταφείο από το οποίο έχουν ήδη ανασκαφεί 32 τάφοι.

«Ητεία» ή «Ήτις». Στη μικρή χερσόνησο Τρυπητός, 3χλμ ανατολικά της πόλεως της Σητείας, αποκαλύφθηκε πόλη ελληνιστικών χρόνων (μέσα 4ου-μέσα 1ου π.Χ. αιώνα), που φαίνεται να καταλαμβάνει ολόκληρη τη χερσόνησο. Ισως πρόκειται για την αρχαία πόλη της Σητείας, την Ητεία.
Στα 1967, στην ανατολική ακτή της χερσονήσου εντοπίσθηκε νεώσοικος ελληνιστικών χρόνων. Σύμφωνα με μαρτυρίες, το 1960, οι ιδιοκτήτες διαμόρφωσαν τη χερσόνησο σε χώρους για καλλιέργεια, χρησιμοποιώντας μηχανικά μέσα που προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές στις αρχαιότητες. Συστηματική ανασκαφική έρευνα ανέλαβε η Εφορεία με την διεύθυνση του Ν. Παπαδάκη από το 1987.

Το ανάκτορο της Ζάκρου είναι το τέταρτο σε μέγεθος της Μινωικής Κρήτης. Βρισκόταν σε σημαντικό στρατηγικό σημείο, σε ασφαλισμένο κολπίσκο, και ήταν κέντρο εμπορικών ανταλλαγών με τις χώρες της Ανατολής, όπως φαίνεται από τα ευρήματα (χαυλιόδοντες ελέφαντα, φαγεντιανή, χαλκός κλπ). Εχει δύο κύριες οικοδομικές φάσεις: το παλαιότερο κτίσθηκε το 1900 π.Χ. περίπου, ενώ το νεώτερο γύρω στο 1600 π.Χ. και καταστράφηκε όπως και τα άλλα κέντρα της Μινωικής Κρήτης, στα 1450 π.Χ. Το ανάκτορο αποτέλεσε το κέντρο διοίκησης, θρησκείας και εμπορίου.
Το περιστοίχιζε η πόλη. Στο χώρο δεν έγινε νέα οικοδόμηση, εκτός από κάποιες καλλιέργειες. Στο «Φαράγγι των Νεκρών», όπως λέγεται το Φαράγγι που φθάνει από την Πάνω Ζάκρο στην Κάτω, αποκαλύφθηκαν ταφές σε σπήλαια στις πλαγιές του.

Στο βορειότερο άκρο της ανατολικής ακτής της Κρήτης υπάρχει ένας μινωικός οικισμός, που ήκμασε κατά την διάρκεια της Υστερομινωικής περιόδου (1550-1220 π.Χ.), αποκαλύφθηκαν όμως και λείψανα της Πρωτομινωικής και Μεσομινωικής εποχής (3000-1550 π.Χ.), κυρίως νεκροταφεία, που περιλαμβάνουν καλά δομημένα «οστεοφυλάκια» αλλά και ερείπια αρκετά μεγάλων κατοικιών. Η κατοίκηση σταμάτησε την ίδια εποχή που ερημώθηκε η Ζάκρος (1450 π.Χ.). Μια ανακατάληψη σημειώθηκε κατά την Υστερομινωική ΙΙΙ περίοδο (1300-1200 π.Χ.). Η πόλη καταλάμβανε έκταση μεγαλύτερη από 50.000 τ.μ., ήταν ατείχιστη και πυκνοκατοικημένη.

Πρόκειται για το νησί Λεύκη που αναφέρει ο Πλίνιος. Ειδικότερη αναφορά υπάρχει στην επιγραφή της «Διαιτησίας των Μαγνήτων», εντοιχισμένη στην πρόσοψη του καθολικού της Μονής Τοπλού, που αφορά στις οριακές προστριβές Ιτάνου-Ιεράπυτνας. Επειδή, λοιπόν, η Λεύκη ήταν σημαντικός σταθμός αλιείας σπόγγων και κυρίως επεξεργασίας της πορφύρας (κοχύλια από τα οποία έπαιρναν τη γνωστή πολύτιμη και πανάκριβη βαθυκόκκινη κυρίως βαφή) και επειδή ακόμη η θέση της ήταν στρατηγικής σημασίας, κυρίως όσον αφορά στα προσορμιζόμενα στις νοτιοανατολικές ακτές πλοία, υπήρξε μήλο της έριδος μεταξύ των δύο πόλεων και τελικά δικαιώθηκε η Ιτανος.